هیدروسفالی یا همان تجمع مایع مغزی نخاعی در حفرههای مغزی، یک بیماری نسبتاً شایع است که میتواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در نوزادان و کودکان دیده میشود. این بیماری به دلایل مختلفی از جمله انسداد مسیر جریان مایع مغزی نخاعی، اختلال در جذب آن یا تولید بیش از حد آن ایجاد میشود. هیدروسفالی در نوزادان با افزایش غیرطبیعی اندازه سر، برجستگی ملاجها و علائمی مانند استفراغ، تحریکپذیری، خوابآلودگی و تأخیر در رشد همراه است. در کودکان و بزرگسالان، علائم میتواند شامل سردرد، تهوع، اختلالات بینایی، مشکلات تعادل و هماهنگی، و تغییرات شناختی باشد. تشخیص هیدروسفالی معمولاً با استفاده از روشهای تصویربرداری مانند سونوگرافی، MRI و CT اسکن انجام میشود. در صورت عدم درمان، هیدروسفالی میتواند منجر به عوارض جدی مانند آسیب دائمی مغز، ناتوانیهای جسمی و ذهنی و حتی مرگ شود. بنابراین، تشخیص و درمان زودهنگام این بیماری اهمیت بالایی در طول عمر بیماران دارد.
هیدروسفالی مغز چیست؟
هیدروسفالی که با نام آب آوردن مغزنیز شناخته میشود، یک وضعیت خطرناک است که ناشی از تجمع غیرطبیعی مایع مغزی-نخاعی (CSF) در داخل حفرههای مغزی یا همان بطنها میباشد. مایع مغزی-نخاعی، مایعی شفاف و بیرنگ است که به طور مداوم در مغز تولید و جذب میشود و وظایف مهمی از جمله محافظت از بافت مغز، تأمین مواد مغذی و دفع مواد زائد را بر عهده دارد. در حالت طبیعی، تعادل دقیقی بین تولید و جذب CSF وجود دارد، اما در هیدروسفالی، این تعادل به هم میخورد. این عدم تعادل میتواند به دلایل مختلفی از جمله انسداد مسیر جریان CSF، اختلال در جذب آن یا تولید بیش از حد این مایع رخ دهد. در نتیجه، مایع مغزی-نخاعی اضافی در بطنها تجمع یافته و باعث افزایش فشار داخل جمجمه میشود. این افزایش فشار میتواند به بافت مغز آسیب برساند و منجر به مشکلات جدی مانند آسیب مغزی، ناتوانیهای جسمی و ذهنی و حتی مرگ شود. هیدروسفالی میتواند در هر سنی رخ دهد، اما در نوزادان و کودکان خردسال شایعتر است.
طول عمر بیماران هیدروسفالی چقدر است؟
طول عمر بیماران مبتلا به هیدروسفالی به عوامل متعددی بستگی دارد که از جمله آنها میتوان به شدت بیماری، علت زمینهای، سن بیمار در زمان تشخیص و وجود سایر مشکلات پزشکی اشاره کرد. در برخی موارد، هیدروسفالی میتواند منجر به مرگ در سنین پایین شود، به ویژه اگر بیماری به موقع تشخیص و درمان نشود یا با مشکلات جدی دیگری همراه باشد. با این حال، در بسیاری از موارد، به ویژه اگر هیدروسفالی خفیف باشد و به موقع درمان شود، بیماران میتوانند طول عمر طبیعی داشته باشند. پیشرفتهای علم پزشکی در زمینه تشخیص و درمان هیدروسفالی، از جمله جراحیهای کم تهاجمی و روشهای مدیریت طولانیمدت، امید به زندگی و کیفیت زندگی این بیماران را بهبود بخشیده است.
علائم بیماری هیدروسفالی
در نوزادان، مهمترین علامت هیدروسفالی، بزرگ شدن غیرطبیعی سر است. این افزایش اندازه سر به دلیل تجمع مایع در مغز رخ میدهد. علاوه بر این، ممکن است قسمت نرم بالای سر نوزاد (fontanel) برجسته یا سفت شود. چشمان نوزاد نیز ممکن است به سمت پایین خیره شوند. استفراغ، بیخوابی و تحریکپذیری نیز از دیگر علائم شایع در نوزادان مبتلا به هیدروسفالی است.
در کودکان بزرگتر، علائم هیدروسفالی میتواند شامل سردرد، تهوع و استفراغ، مشکلات بینایی و تاخیر در رشد باشد. این کودکان ممکن است از سردردهای مکرر شکایت کنند که با تهوع و استفراغ همراه است. مشکلات بینایی مانند دوبینی یا تاری دید نیز ممکن است در این کودکان دیده شود. همچنین، هیدروسفالی میتواند منجر به تاخیر در رشد جسمی و ذهنی کودک شود.
در بزرگسالان، علائم هیدروسفالی میتواند شامل سردرد، تهوع و استفراغ، مشکلات بینایی، خستگی، مشکلات در کنترل و هماهنگی عضلات و از دست دادن حافظه کوتاه مدت باشد. این افراد ممکن است دچار سردردهای شدید و مکرر شوند که با تهوع و استفراغ همراه است.
توجه به این نکته ضروری است که علائم هیدروسفالی میتواند بسیار متنوع باشد و در هر فرد به شکل متفاوتی ظاهر شود. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، به ویژه در نوزادان و کودکان، مراجعه به پزشک و انجام معاینات لازم ضروری است. تشخیص و درمان به موقع هیدروسفالی میتواند از عوارض جدی و دائمی آن جلوگیری کند.
درمان هیدروسفالی
بر اساس اطلاعات سایت Cleveland Clinic در حال حاضر، هیچ درمان قطعی برای هیدروسفالی وجود ندارد، اما روشهای درمانی موجود میتوانند به بهبود وضعیت بیمار و کاهش عوارض آن کمک کنند.
یکی از رایجترین روشهای درمان، کاشت شانت است. شانت، لولهای نازک و انعطافپذیر است که با جراحی در مغز قرار داده میشود و مایع اضافی را به بخش دیگری از بدن، منتقل میکند تا از آنجا جذب شود.
روش دیگر، جراحی آندوسکوپی بطنی سوم است که در آن جراح با استفاده از یک دوربین کوچک و ابزارهای مخصوص، مسیری جدید برای جریان مایع مغزی نخاعی ایجاد میکند. این روش کمتر تهاجمی است و میتواند در برخی موارد جایگزین شانت شود.
انتخاب روش درمان مناسب بستگی به عوامل مختلفی از جمله سن بیمار، علت هیدروسفالی و شدت آن دارد. در برخی موارد، ممکن است ترکیبی از این روشها مورد نیاز باشد.
جراحی، درمانهای توانبخشی و آموزش های لازم میتوانند به بسیاری از بیماران کمک کنند تا زندگی عادی داشته باشند.
مراجعه به کلینیک فوق تخصص مغز و اعصاب دکتر آقامیری
در صورت مشاهده هرگونه علائم مربوط به هیدروسفالی و آلزایمر مراجعه به پزشک متخصص و انجام معاینات لازم ضروری است. تشخیص زودهنگام و شروع درمان مناسب میتواند از عوارض جدی این عارضه جلوگیری کند. در کلینیک دکتر آقامیری بوتاکس میگرن نیز برای درمان وضعیت شدید این بیماری انجام می شود.
بدون دیدگاه